1. Cấu trúc câu hỏi

- Chiếm 10 câu trên tổng số 50 câu của phần thi Tư duy định tính. Mỗi câu cho một ngữ liệu văn học và hỏi một vấn đề xoay quanh ngữ liệu.

- Phạm vi kiến thức: xoay quanh kiến thức phần nội dung, chi tiết, hình ảnh, giá trị nghệ thuật, biện pháp nghệ thuật, phong cách ngôn ngữ, phương thức biểu đạt, nghĩa của từ, các phép liên kết,…

2. Khái niệm

Đây là dạng câu hỏi nhằm đánh giá mức độ phân tích, nhận diện của thí sinh đối với các ngữ liệu mà bài thi đã cho.

3. Phương pháp làm bài

Bước 1.

- Đọc ngữ liệu kỹ càng để hiểu nội dung và ý nghĩa chung của nó.

- Chú ý đến các chi tiết quan trọng, thông tin chính, quan hệ giữa các ý và ngữ cảnh.

Bước 2.

- Đọc câu hỏi và hiểu rõ yêu cầu.

- Xác định loại câu hỏi, chẳng hạn như câu hỏi về ý chính, chi tiết, ý nghĩa từ ngữ, ý đồ tác giả, tổ chức văn bản, hoặc cấu trúc ngữ pháp.

Bước 3.

- Đọc lựa chọn câu trả lời và so sánh chúng với nội dung của đoạn văn/ đoạn thơ.

- Xác định câu trả lời có ý nghĩa phù hợp với câu hỏi và được hỗ trợ bởi thông tin trong đoạn văn.

Bước 4.

- Chọn câu trả lời mà mình cho là đúng nhất dựa trên ngữ liệu.

- Chú ý đến các từ khóa, các chi tiết cụ thể và các quan hệ ngữ cảnh trong đoạn văn.

4. Ví dụ

Đọc đoạn trích sau đây và trả lời câu hỏi: 

“Không gian yên tĩnh bỗng bừng lên những âm thanh của dàn hòa tấu, bởi bốn nhạc khúc lưu thủy, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế. Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động đáy hồn người”.

(Hà Ánh Minh, Ca Huế trên sông Hương)

Nội dung của đoạn trích trên là gì?

A. Nói lên không gian khi các làn điệu ca Huế bắt đầu cất lên cùng với những âm thanh đặc sắc.

B. Làm nổi bật tài nghệ chơi đàn của nhạc công với những ngón đàn hết sức phong phú và âm thanh phong phú của các nhạc cụ, vẻ đẹp của các điệu ca Huế trên sông Hương.   

C. Bản sắc văn hóa và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. 

D. Tài nghệ chơi đàn điêu luyện của các nhạc công

Phương pháp: 

Căn cứ vào nội dung đoạn trích

Cách giải: 

- Nội dung đoạn trích: Làm nổi bật tài nghệ chơi đàn của nhạc công với những ngón đàn hết sức phong phú và âm thanh phong phú của các nhạc cụ, vẻ đẹp của các điệu ca Huế trên sông Hương.   

- Đoạn trích đã miêu tả những âm thanh của dàn hoà tấu với bốn nhạc khúc lưu thủy, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương. Đoạn trích cũng đã kể về những ngón đàn trau chuốt, mổ, vỗ, vả, bấm, day, chớp, búng, phi, rãi của nhạc công để tạo ra tiếng đàn trầm bổng, réo rắt. Đoạn trích đã làm nổi bật tài nghệ chơi đàn của nhạc công và âm thanh phong phú của các nhạc cụ. Đoạn trích cũng đã thể hiện vẻ đẹp của các điệu ca Huế trên sông Hương.

- Phân tích, loại trừ:

+ Đáp án A sai vì đáp án này nói lên không gian khi các làn điệu ca Huế bắt đầu cất lên cùng với những âm thanh đặc sắc. Đoạn trích không chỉ nói lên không gian yên tĩnh bỗng bừng lên những âm thanh của dàn hòa tấu, mà còn miêu tả chi tiết về những ngón đàn và những nhạc khúc.

+ Đáp án C sai vì đáp án này nói về bản sắc văn hóa và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Đoạn trích không có sự nói lên hay thuyết phục về bản sắc văn hóa và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, mà chỉ miêu tả những âm thanh và ngón đàn.

+ Đáp án D sai vì đáp án này nói về tài nghệ chơi đàn điêu luyện của các nhạc công. Đoạn trích không chỉ làm nổi bật tài nghệ chơi đàn điêu luyện của các nhạc công, mà còn thể hiện âm thanh phong phú của các nhạc cụ và vẻ đẹp của các điệu ca Huế.

=> Đáp án cần chọn là B.